Allah cc. Şems suresi 9. Ayette mealen buyuruyor: “ Nefsini maddi ve manevi kirden temizleyen, kesinlikle kurtuluşa erecektir.”
A’la suresi 14. Ayetin meali: “ Her türlü kötülükten ve günahtan arınan, doğrusu kurtuluşa ermiştir.”
Kalem suresi 4. Ayetin meali: “ Muhakkak ki, sen pek yüce bir ahlak üzeresin.”
Güzel ahlak ile ilgili onlarca ayet, hadis ve de sünnet vardır. Bunları öğrenip, ona göre yaşantımıza yön vermeliyiz.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Birbirinize kin tutmayınız. Haset ( kıskançlık, çekememezlik) etmeyiniz. Birbirinizden yüz çevirmeyiniz. Ey Allah’ın kulları! Kardeş olunuz. Bir Müslümanın, Müslüman kardeşine, 3 günden çok dargın kalması helâl olmaz.”
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Kardeşinin kötü haline sevinme! Sonra Allah ona merhamet eder. Seni belaya düşürür.”
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Hiçbir şeyin kişide birleşmesi; ilimle hilmin- yumuşaklığın birleşmesinden daha üstün olamaz.”
Hazreti Muhammed sas. Buyuruyor:” Hayâ ( utanma, ar etme) imandan bir bölümdür. İnsanlardan utanmayan, Allah’tan da utanmaz.”
Müslüman kutsal değerlere sevgi, saygı duyar. İnsanların hak ve hukuklarını gözetir. İnsanların namus, şeref, izzet ve dini değerlerine saygı duyar. İnsanların hak- doğru düşüncelerini korur ve geliştirir. Allah cc. Yolunda çaba gösterir. Her güzel işi en kaliteli, verimli yapma azminde bulunur. Milli, manevi değerleri korur.
İnsanlara hayâ duygusu vermeye çalışır. Hayâ; utanma, ar, namus anlamlarına gelir. Her türlü yalandan, yanlıştan, çirkinlikten, bozukluktan halkı korur. Hayâ pek güzel bir ahlaktır. Çok güzel bir huydur. Hayânın karşıtı; utanmazlıktır. Bugün bu yanlış duygu zirve yapmış, doruğa ulaşmıştır! Müslüman dediğimiz ülkemizde bile; eşlerin boşanmaları %50’ye yaklaşmıştır! Sokaklarda anarşi, şiddet, terör, çete, mafya, haydutlar cirit atmaktadır!
İnsanlarda tevazu göstermek- alçak gönüllü olmak, ağırbaşlı davranmak, efendi kalmak gibi bir değer yok olmak üzeredir! Hakka, hukuka boyun eğilmemekte, hakka ve hukuka saygı gösterilmemektedir. Bu İslam ahlakının, İslam değerlerinin öğrenilmemesinden, yaşanmamasından kaynaklanmaktadır.
Ülkemizde 2012 yılından beri zorunlu eğitim- öğretim yılı 12 yıl olmuştur. Liseden mezun olanların çok büyük çoğunluğu üniversite okumaktadır. Ama işin içinde İslam ilimleri, Güzel İslam ilimleri, İslam değerleri, hayâ, edep, adap olmayınca; efendi, ahlaklı, olgun insan yetişmemektedir.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor:
“Hikmetin başı Allah korkusudur.”
İnsanlara iyilik, hayır işleme duygusu kazandırılmamaktadır. Helal kazanç kazanma, çalışma duygusu verilememektedir. İnsanların haramın ve suç işlemenin peşine düşmüştür! Çeteleşme, örgütlenme, mafyalaşma çok ileri derecededir! Bunların en sonunda tutuklanıp, cezaevine koyulmaktadır. Çok suç işleme olduğundan, cezaevlerinde kapasitenin üstünde mahkûm barındırmaktadır. 2024 yılı sonu itibarıyla cezaevlerinde 350 bin kişi vardır. Bunun 120 bin kişisi bağımlılık yapan madde satmaktan yatmaktadır!
İnsanlar iyilik, hayır işleyeceğine; şer, kötülük işlemekte, kendilerini ve başkalarını da perişan etmektedirler. Bedbaht olmaktadırlar.
Müslüman hasetçi- çekemez- kıskanç olamaz. Başkasının malı, mülkü, serveti, varlığını çekememezlik yapamaz. Ancak benimde öyle olsa diye imrenir, gıpta eder. Başkalarını örnek alarak yükselmeyi hedefler, amaçlar.
Kötülüğe malzeme olmamalı. Başkaları tarafından kötülükte kullanılmamalı. Bunun için bilgili, bilinçli, uyanık, ileri görüşlü olmalı.
Ben, Kahramanmaraş İli, Göksün İlçesi, Çamlıkavak Mahallesinde 1984-1987 yılları arasında 35 ay öğretmenlik yaptım. Öğrencilerimin 5. Sınıf okuyan, büyükleri ile birlikte bir eşek aldık. Balta aldık. Çam ormanına gittik. Kestiğimiz ağaç dallarını eşeğe yükleyecektik. Eşek buna izin vermedi.
İnsanlarla dost, kardeş olmalı. Ama kendimizi kötü niyetli insanlara kullandırmamalı. Bugün kötü insanlar çete, mafya, şebeke, terör örgütü kuruyor. Binlerce kerizi mal gibi kötülükte kullanıyor. Milli, manevi, dini değerlerine aykırı şekilde kullanıyor. En sonunda ya ömür boyu mahkûm oluyor. Ya da öldürülüyor! Bu kötü işlerde akıllı olup, yer almamalı.
Biz bu kişilerin, bu kötü duruma düşmesine sevinemeyiz. Sevinirsek, bizde o kötü duruma düşebiliriz.
Bizler bilgili, bilinçli dindar bilge Müslüman olmalıyız. Cahilden, hamdan dindar olmaz. Ham sofi olur. Yararından çok zararı olur. Müslüman, dinimizi çok iyi, çok doğru öğrenmeli. Kur’an’ı, Peygamberimiz gibi yaşayan olmalı. Mealcı, mezhepsiz, reformcu gibi sapkınlıklara düşmemeli. Bugün tarikatların ve İlahiyat fakültelerinin çoğu sapkın durumdadır.
İbadetlerimizi Kur’an üzere peygamberimiz sas. Gibi yapmalı. Allah’ı çok zikretmeli. Anmalı, hatırlatmalı. Farklı zikirlerde bulunmalı. Zikretmek, vaciptir. Zikri asla unutmamalı.
Allah cc. Helalinden çalışıp, kazanmayı; israf etmeden harcamayı emrediyor. Sa’y; çalışmak, bir maksadın elde edilmesi için gereken gücü harcamaktır. Çalışmanın karşıtı ise; atalet, bataet, gevşeklik, miskinlik, umursamazlıktır. Bu durum İslam dininin ruhuna uygun değildir. Müslüman hak olan çalışmayı yapmakla görevlidir. Stratejik, düzenli, planlı, programlı, değişimli, yenilikçi, çağa uygun çalışmalar yürütmeli. Bütün ilerleme, kalkınma; araştırma, inceleme, bilimin sonucudur. Bunun için Müslüman mutlaka ama muhakkak okumalı. Araştırmalı. İnovasyon yapmalı. Kendini ve başkalarını geliştirmelidir. İyi Müslüman olmak için böyle yapmalı. Okuyup, gelişmeli.
Allah cc. Ayetinde buyuruyor: “ İnsan için çalıştığından başkası yoktur.”
Müslüman başkalarının kusurlarını araştırmaya, gözlemlemeye çalışmamalı. Başkalarının ayıp, kusur ve yanlışlarını yaymamalı. Kötülüğü yaymamalı. Bugün kötülükler yayılarak, artırılmaktadır. Başkalarına kötü örnek olunmaktadır.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “Ne mutlu o kişiye ki, kendi kusuru kendisine, başkalarının kusurlarını görmeye zaman bırakmaz.”
Müslüman kahraman, cengâver, alp, yiğit, mert insandır. Korkak değildir. Korkak insandan bir değer çıkmaz.
Müslüman merhametli, şefkatli, müşfik, acıyan, yardım eden, infak eden kişidir, kişi olmalıdır. Bugün Müslümanlar yine de en çok yardım derneği, vakıf kuran toplumdur. Kâfirlerin yoksun bıraktıklarına, Müslümanlar katkı sağlamaktadır.
Peygamberimiz sas. Şöyle buyurmuştur: “
“ Allah’ım! Ben acizlikten ve tembellikten sana sığınırım.”
“Bize hainlik eden, bizden değildir. Hile ve aldatmayı yapanlar, cehennemdedirler.”
“Akrabaları ziyaret etmek, ömrü uzatır.”
Âlemlerin Rabbi Yüce Allah cc. Bir ayetinde mealen şöyle buyuruyor:
“ Şüphe yok ki, Allah sabredenlerle beraberdir.”
Bugün insanlar en çok aklını doğru kullanmamaktan, sabretmemekten zarar- ziyan görmektedir. Oysa aklı doğru, dürüst, ilmi kullanmak en büyük bereket, rahmet, merhamet, yarar, iyiliktir. İslam dinine ve ilmin gerçeklerine uymayan kişiler; akıllarını doğru kullanmayan ve bunun için pek çok kötülüğe bulaşan kişilerdir. Müslüman, kendini, başkalarını, ülkeyi, dünyayı, evreni dosdoğru okumalıdır. İslam ilimlerini ve bilimin pek çok dalını doğru şekilde bilmeli. Doğru bilmeli, diyorum. Yanlış bilenler; sapık, sapkın, zararlı, ziyan veren ve kendi de zarar edenler olmaktadır.
Müslüman mutlaka ama muhakkak; kibar, nazik, ince, zarafetli, nezaketli, efendi, görgülü, ince düşünen olmalı. Kaba, saba, moloz, kütükten Müslüman olmaz. Müslüman alçak gönüllü, ağırbaşlı, akıllı, zeki, bilen kişi olmalıdır.
Müslüman adil, adaletli olmalıdır. Adil, adaletli olmayan kişi; zalimdir, zulmedendir. Allah cc. Adaletli olmayı emrediyor. Ölçülü, dengeli, adaletli olmayı emredir.
Adalet; Hakka yönelmek, haksızlıktan kaçınmak, her hakkı sahibine vermektir. Karşıtı; zulümdür. Adaletsiz davrananlar zalimdir. Allah cc. Zalimlerin cehennemde olacağını pek çok ayette buyurmaktadır.
Müslüman kutsal değerlere, ulvi değerlere sevgi, saygı duyar. Bu sevgi ve saygı ölçülü ve dengeli olmalıdır. Hristiyanların durumuna düşülmemeli. Hristiyanlar, Hazreti İsa’ya ve hazreti Meryem’e tanrı diyorlar. Bu bir putperestliktir. İnsandan tanrı olmaz. Peygamberler, Yüce Allah’ın kulu ve elçisidir. İnsandan tanrı olmaz. Putperestler gibi tapılmaz.
Biz Müslümanlar her şeye olması gereken gibi değer ve önem veririz. En çok Allah’ı sever, sayar, itaat ederiz. Allah’ın sözleri olan Kur’ân’ı sever ve yaşarız. Hazreti Muhammed’i, Allah’ın kulu ve elçisi olarak sever ve sayarız. Muhabbetimiz, aşkımız, sevgimiz, saygımız Kur’ân üzere olur. Müslüman olan kişiler, asla kutsal değerlerimize nefretle, buğuzla, kinle bakmaz. Bakarsa, böyle kişiden Müslüman olmaz. Böyle kişilerin dünyası berbat, ahireti de cehennem ateş çukuru olur. Bunu da açıklamaktan geri duymayalım. Mukaddesata gerçek aşk, Rahmanı aşk ile bakmalı.
Müslüman, küçük ve büyük günahlardan sakınmalı, kaçınmalı. İnsan cehennemini, dünyada yaşarken edinir! İnsan Kur’an ve sünnet üzere yaşamalıdır. Yaşamayınca, gideceği yer bellidir! Günahlar çok olursa; cehenneme gider. Sevaplar çok olursa; cennete gider. İslam yaşantısının olmadığı, haramların çokça işlendiği bir yerde; cennete gitmek, dinimize uygun değildir. Allah’ın ve kulların hakkı mutlaka ödenmeli. Günahlara boğulup, ahirete gitmemeli. Haram, suç işlememeli. Günaha, suça, harama girmemeli.
Müslüman iffetlidir. İffetli olmalıdır. Namuslu olmalıdır. Nefsani arzularla sapıtmamalı. Özgürlüğünü sapkın, sapık düşünceler için kullanmamalı. Örtünmeye özen göstermeli. Soyunup, sokak ve caddelerde, park ve bahçelerde gezmemeli. Bu özgürlük değildir. Özgürlük; yararlı, iyi, güzel, doğru işler için kullanılandır. Bu hayvani bir düşüncesizliktir. Müslüman fuhuş yapmaz. Müslüman, Kur’ân ve sünnete, ilim ve irfana uygun davranır. Edep, adap, hayâ, ar, utanma bilir, bilmelidir.
Allah cc. Bağışlayıcıdır. Af edicidir. Mağfiret edicidir. Bunu bilerek, Müslüman bir an önce Nasuh tövbesi edip, hak ve hakikat yoluna dönmelidir. Nasuh tövbesi; bir daha yapmamak üzere tövbe yapmaktır.
Müslüman verdiği iyi, yararlı bir sözünde durmalıdır. Sözünün eri olmalıdır. Sözünde durmamak, haksızlıktır, zulümdür.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Verilen sözün güzelliği, verilen sözün yerin getirilmesi imandandır.”
Müslümanlar fazilet sahibidir. Yanı inancı, ameli sayesinde üstündür. İyilik ve ihsan yapar. İlim ve marifet sahibi olur, olmalıdır. İslam dini bunu emrediyor. Müslüman sıradan, basit bir insan olamaz.
Müslüman yiğit, şerefli, onurlu, iyilik yapan, cömert, dostlarının kusurlarını araştırmayan, bağışlayan harika ve harikulade insandır. İllete, zillete, hasisliğe, olumsuzluklara düşmez.
Müslüman ferasetlidir. Ferasetli olmalıdır. Yanı zihin uyanıklığı, çabuk kavrayış, anlayış kabiliyeti, öngörülü, ileri görüşlü olmalı. Mal gibi moloz gibi, kullanılan araç- gereç gibi olmamalı. Başkaları tarafından kötülükte, çirkinlikte, fenalıkta kullanılan mankut olmamalı. Uyanık olmalı. Dikkatli olmalı. Bilmeden, işin derinliğini bilmeden; iş, işlem, eylem yapmaya kalkmamalı.
Müslüman herkese değer, önem vermeli. Herkesin değerini bilip, ona göre davranmalıdır. Değersize çok değer vermemeli. Bu değer bilmezlik olur. Herkese kendi değerine göre değer vermeli.
Müslüman kanaat sahibi olmalı. Kanaatsiz insan her türlü kötülüğü, hırsızlığı, yolsuzluğu, hortumculuğu, çalmayı, yasadışılığı, haramı işler. İşlemektedirler. Bu durumdan ülkemiz ve dünya insanları çok zarar görmektedir. Helalinden çalışan, israf etmeyen- savurganlık yapmayan, mesleği, sanatı, zanaatı bulunan, kendini iyi yetiştirmiş insanlar, geçini sağlar. Bir ailede bir kişinin çalışması yetmiyorsa, diğer aile üyeleri devreye girmelidir. Tembellik yapmamalı. Tembel insanların yaşamı çok zor olur. Yanlış işlerden para kazanmayı hedefleyenler, çok zarar eder. 2024 yılında ülkemizde 281 bin kişi suç işlemiştir! 1600’den fazla örgüt, çete, mafya çökertilmiştir. Bu durum İslam ahlakının kişilerde yerleşmemesinden kaynaklanmaktadır.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Kanaat tükenmez bir hazinedir.” Buyurmaktadır.
“Kanaat eden aziz- değerli olur. Hırslı olanda zelil olur.” Buyuran yine peygamberimizdir.
Savurganlık etmemeli. Tembellik, miskinlik yapmamalı. Başkasının malını kıskanmamalı. Çekememezlik etmemeli. Tama etmemeli. Olanla yetinmeyip, haram elde etme hırsıyla hareket etmemeli.
Müslüman kerem, cömert, şerefli, kıymetli, gönlü hoş, harika insandır. İslam dini böyle olmasını istemektedir. Hasis olmamalı. Hasislik; olumsuz bir davranış şeklidir.
Müslüman tüm iyilikleri, güzellikleri, doğrulukları, adaleti, dürüstlüğü, rabbani değerleri kendinde bulundurur. Lütuf sahibidir. Yanı iyilik ve güzellik sahibidir. Yumuşaktır. Toplum içinde uygun, normal, doğru, dürüst, iyi hareket eder. İnsanlara ve varlıklara iyi muamele eder. Sert, kötü, eziyet edici davranmaz.
Müslüman latife, şaka, nükte yapabilir. Ama ölçülü, dengeli, incitmeyecek şekilde, yerine göre az yapar. Matraklık, komiklik yapmaz. Disiplinli olması daha iyidir.
Müslüman grup, toplum içinde kendini övmez, ileri çıkarıp, böbürlenmez. Bu durum başkalarını sıkar. Başkaları sizi tanıyorsa, zaten kararını vermiştir. İnsanın kendini yüksek görmesi, bunu toplum içinde anlatması hoş değildir. Gurur, ucb, cahilce övünme yapmamalı.
Müslüman dayanıklıdır, tahammüllüdür, zorluk karşısında pes etmeyendir. Gevşek, laçka, kuvvetsiz değildir. İşinde, gücünde sağlam durandır.
Başkalarının aleyhinde kötü, çirkin, yalan, iftira, dedikodu sözler söylemek çok yanlıştır. Bunu yapmamalı. Bu kavgalara neden olur! Başkalarını çekiştirmek hiç de doğru değildir.
Başkalarının yüzüne gülmek, arkalarından kötülük yapmak, Müslüman davranışı değildi. Başkaları ile uğraşmamalı. Ama işin siyasetini dine- imana, ahlaka, insanlığa aykırı yapanları anlatmalı. Halkın kandırılıp, yanılmasını önlemeli. İslam dininde cihat; yararlı, iyi, güzel, ahlaklı olan alanlarda hakça mücadele etmektir.
Müslüman sevgi, saygı, muhabbet içinde davranır. Merhametli, acıyan, şefkatli, müşfik olur. Temiz ruhla hareket eder.
Müslüman, insanlığa ve İslam dinine uygun olmayan davranışlarda bulunmaz.
Müslüman bilgisiz, habersiz, yalan, yanlış, kaba saba işler yapmaz. Bilmediği konularda hareket etmez. Bilmediğini, bilenlerden, deneyimli olanlardan sorup, öğrenir. Danışır, sorar, bilen olur. Bugün bunu yapmayanlar; malını, mülkünü, servetini, ailesini kaybetmektedir. Hem de milyonlarca kişi bu kayba uğramaktadır. Gerekli uyarılar olmasına rağmen hala bilmediği alanlarda yaptıkları işlerden dolayı çok büyük zararlar görmektedirler. Bilgi, bilinç mutlaka olmalı. Ülkemizde ki, zenginlerin çok büyük çoğunluğu, bu gibilerin servetinden zengin olmuştur. Öyle hakkıyla, hukukla zengin olanların sayısı çok azdır. Kul hakkıyla zengin olmuşlar. Bunun bedelini İlahi huzurda mutlaka ödeyecekler. Bu dünyada amir, müdür, egemen onlar olduğu için pek zarar görmemektedirler.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Müşavere eden( danışan) zarar görmemiştir.)
Her işi resmi, hukuki, kayıtlı, güvenli şekilde yapmalı. Sahtecilerden, sahtekârlardan, düzenbazlardan, hamamcılardan uzak durmalı. Onlarla hiçbir iş, işlem, muamele yapmamalı. Şeytanla, hukuk bilmezlerle iş yapmamalı. Ülke ve dünyada olup- biten haberleri izlerken; ders almalı. İbret almalı. Aynı yanlışlara düşmemek için bilinç oluşturmalı. Aklı dosdoğru kullanmalı.
Müslümanlar birbirine yardım eder. Yardımlaşma, dayanışma, paylaşma, ikram etme, hediye verme, iyilik etme, hizmet etmede bulunur. İnsanlar birbirine muhtaçtırlar. Bir başkasına muhtaç olmadan ne yaşayabilir ne de toprağa verilebilir. İyi işlerde birbirine yardım etmeli. Kötü işlerde birbirini engellemeli.
Allah cc. Şöyle buyuruyor: “ Birbirinize iyilik ve takva üzere yardım ediniz. Günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayınız.”
Müslüman iffetli, namuslu, edepli, adaplı, hayâ- ar- utanma sahibi, şeref sahibi olmalı. Güvenilir olmalı. İstikameti hak olmalı. Batıla, küfre, kötülüğe sapmamalı. İslam ahlakında namus, iffet çok önemli bir değerdir.
Müslüman ikiyüzlü olmaz. Özü, sözü, davranışları hak olur. İkiyüzlü olana münafık denir. Münafıklık, İslam dışı bir sıfattır.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ İkiyüzlü olan kişinin, Allah katında bir mevkii, makamı yoktur.”
Müslüman söz gezdirmez, Koğuculuk yapmaz, başkası aleyhinde söylenen sözleri taşımaz.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Koğucu olan kişi cennete girmez.”
Müslüman verdiği yararlı sözü yerine getirir. Yapmayacaklarını vaat etmez.
Müslüman vefalı kişidir. Sözünde durur. Verdiği yararlı sözleri yerine getirir. Yapmayacaklarını söylemez.
Müslüman vakarlı, ağırbaşlı olgun insandır. Hafif insan değildir. Hafiflik ahmaklıktır.
Müslüman yüksek bir iradeye, sağlıklı bir ruha, Yüce Allah’a bağlılığa sahiptir.
Müslüman kolaylaştırıcı, zenginleştirici, bir şeyin yapılmasını sağlayıcı, hayırda yol açıcıdır. Hayırlı işleri engellemez.
Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Müjdeleyiniz, tiksindirmeyiniz. Kolaylaştırınız, güçlendirmeyiniz.”
Yine Peygamberimiz sas. Buyuruyor: “ Din kolaylıktır. Dinde üstünlük yarışına çıkan, herhangi bir kişiye, din muhakkak üstün gelir.
