Rize’ye çayı kim getirdi sorusunu halkımıza yönetsek, çoğunluk olarak farklı isimlerin söylenebileceğine eminimdir. Halkımızın çoğunluğu, çayı Rize’ye Zihni Derin ve Ali Rıza Erten’in getirdiğini bilir. Eski insanlarımızın bir kısmı ise, İsmet İnönü paşanın Rusya ziyaretinde çay tohumunu bastonunun içerisine koyarak getirdiği efsanesini dillendirirler.
İyi bir ziraatçı ve eğitimci olan rahmetli Zihni Derin, Türkiye'de çay tarımının başlamasına ve yayılmasına önderlik etmiştir. Bir diğer geçmişin önemli ziraatçısı rahmetli Profesör Ali Rıza Erten ise, Rize’de çayın yetişebileceği tespitini yapmıştır. Fakat gelelim işin gerçek aslına, Rize’ye çay 1912’de rahmetli Hulusi Karadeniz’in getirdiğini çoğunluk bilmemektedir.
Rize’ye çayı getiren kişi 1910’larda Rize Ziraat Odası Reisliğini yürüten rahmetli Hulusi Karadeniz’dir. Hulusi Bey, Rusya’nın işgali altında olan Batum ile Rize’nin iklim şartları birbirine benzediğinden, 1912’de çay tohumu getirdi. Kendi bahçesine ektiği tohumlar kısa sürede filizlendi. Ancak Osmanlının Birinci dünya Savaşına girmesi teşebbüssünü akim bıraktı. Rize’nin Ruslar tarafından işgali üzerine Hulusi Bey göç etti. Rize’nin kurtuluşundan bir süre sonra, 1919’da geri döndüğünde çay bitkisi meselesine tekrar el attı.
Cumhuriyetten sonra Karadeniz soyadını alan Hulusi Bey, çay ile ilgili tecrübelerini, dışişleri bakanlığına ve halkalı Ziraat Mektebi hocalarından Ali rıza erten beye bildirdi. Ali Rıza Ertan Bey çay konusunda bir kısım raporlar hazırladı. Hulusi Bey ve ali Rıza Bey’in gayretleri modern çaycılığın kurucusu Zihni Derin ile Cumhuriyet dönemi hükümetlerinin çay politikasının ilham kaynağını teşkil etmiş oldular. Kaynak: (Tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu)
Çaykur YK Başkanı ve Genel Müdürü Sn. İmdat Sütlüoğlu, her konuşmasında çay tarımının yapıldığı, Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde, çayın Allah’ın bizlere bahşettiği büyük bir nimeti ve lütfu olduğunu dile getirir. Gerçekte bu kıymetli ve bereketli nimetin bölgemiz illerine nasip olmasında vesile olan, yaşadıkları yılların ülkemizdeki önemli ziraatçılarından olan, Ali Rıza Erten, Zihni Derin ve Hulusi Karadeniz ile birlikte çayın, Rize ve komşu illerimizde önemli bir tarım geliri olarak yaşamasına katkısı olup, bugün hayatta olmayan bütün büyüklerimize Allah’tan gani, gani, rahmet diliyorum.